Agentschap
Kunsten & Erfgoed

Europese richtlijn voor de teruggave van cultuurgoederen

(richtlijn 2014/60/EU van het Europees Parlement en de Raad van 15 mei 2014 betreffende de teruggave van cultuurgoederen die op onrechtmatige wijze buiten het grondgebied van een lidstaat zijn gebracht)

De richtlijn biedt sinds 1993 aan lidstaten van de Europese Unie de mogelijkheid om de terugkeer te eisen van een cultuurgoed dat naar een andere lidstaat van de Europese Unie ging, in overtreding van de wetgeving op de bescherming van roerend cultureel erfgoed.

De richtlijn werd in de praktijk nauwelijks toegepast. In geval van illegale uitvoer van cultuurgoederen gaven parketten en politiediensten er de voorkeur aan om te werken op basis van de strafrechtelijke vergrijpen van ‘diefstal’ en ‘heling’, overtredingen waarvoor een goed werkende onderlinge samenwerkingspraxis bestaat eerder dan aan de complexere en onbekende richtlijn.

In 2014 werd de richtlijn herzien. Voor Vlaanderen volgden Kunsten en Erfgoed – cel Topstukken (inhoudelijke expertise) en het departement Cultuur (via de permanente vertegenwoordiging van België bij de EU) deze discussies op.

Belangrijkste wijzigingen van de richtlijn zijn:

• uitbreiding van het toepassingsgebied tot alle cultuurgoederen die door een van de lidstaten aangeduid werden als beschermd nationaal erfgoed (de vroegere voorwaarde dat deze stukken ook moesten behoren tot een van de categorieën, vermeld in de bijlage bij de richtlijn werd geschrapt)

• verlenging van de termijnen om een vordering tot teruggave in te dienen tot 3 jaar nadat de benadeelde lidstaat kennis kreeg van de bewaarplaats en de identiteit van de bezitter van het cultuurgoed

• omkering van bewijslast: vergoeding van de bezitter te goeder trouw kan enkel als deze kan aantonen dat hij bij de verwerving van het cultuurgoed in kwestie de nodige zorgvuldigheid heeft betracht.

De omzetting van deze richtlijn in Belgisch recht moet ten laatste gebeuren 18 maanden na de publicatie van de richtlijn in het Europees Publicatieblad.

In 2014 werden er in België geen claims ingediend op basis van deze regeling. We kennen geen gevallen van restitutie volgens deze regeling.